Probiotic ngày càng được ứng dụng rộng rãi và được sử dụng với nhiều mục đích giúp cải thiện sức khỏe. Trong bài viết ngày hôm nay, BCC Health sẽ giải đáp toàn bộ lợi ích của probiotic đối với sức khỏe con người, cũng như những lưu ý khi bổ sung probiotic. Cùng tìm hiểu ngay nhé!
1. Probiotic là gì?
Probiotic được hiểu là các vi sinh vật có lợi hay lợi khuẩn. Probiotic có rất nhiều tác dụng và ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong đời sống. Nếu được bổ sung đúng cách, lợi ích của probiotic sẽ được phát huy tác dụng một cách hiệu quả.
2. Cơ chế hoạt động của Probiotic
Probiotic hoạt động trong hệ tiêu hóa chủ yếu bằng cách tăng cường sức khỏe của hệ thống miễn dịch và đường ruột của cơ thể, trấn áp các vi khuẩn có hại có thể gây bệnh cũng như nuôi cấy lại môi trường lợi khuẩn an toàn. Chúng hoạt động theo nhiều cơ chế khác nhau để cải thiện sức khỏe đường ruột và toàn bộ cơ thể.
- Cân bằng hệ vi sinh đường ruột: Probiotic giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột bằng cách cạnh tranh trực tiếp dinh dưỡng, không gian với hại khuẩn trong đường ruột. Một số chủng probiotic sản xuất các hợp chất kháng khuẩn như axit lactic và hydrogen peroxide, giúp ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.
- Kích thích hệ thống miễn dịch: Probiotic có thể kích thích hoạt động của các tế bào miễn dịch như đại thực bào, tế bào T, và bạch cầu, giúp cơ thể phòng chống nhiễm trùng.
- Tăng cường hàng rào niêm mạc ruột: Probiotic giúp tăng cường sản xuất chất nhầy bảo vệ niêm mạc ruột giúp duy trì tính toàn vẹn của hàng rào ruột. Đồng thời giúp bảo vệ ruột khỏi viêm loét.
- Sản xuất các hợp chất có lợi: Probiotic có thể chuyển hóa chất xơ thành SCFAs như axit acetic, propionic, và butyric. SCFAs có nhiều lợi ích, bao gồm cung cấp năng lượng cho tế bào ruột, giảm viêm, và hỗ trợ sức khỏe toàn thân.
3. Lợi ích của probiotic
Probiotic có thể được tiêu thụ thông qua thực phẩm lên men hoặc các chế phẩm sinh học. Ngoài tác dụng cân bằng hệ vi sinh đường ruột, probiotic mang lại vô số tác dụng đối với sức khỏe.
3.1. Probiotic giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột
Ở trạng thái cơ thể khỏe mạnh, hệ vi sinh đường ruột có khoảng trên 500 loài khác nhau, bao gồm vi sinh vật có lợi (85%) và vi sinh vật gây bệnh (15%). Tuy nhiên có nhiều yếu tố gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột như bệnh tật, dùng nhiều kháng sinh, chế độ ăn uống kém khiến các vi khuẩn có lợi bị giảm và vi khuẩn có hại tăng lên. Hậu quả có thể dẫn đến các vấn đề về tiêu hóa, dị ứng, các vấn đề về sức khỏe tâm thần, béo phì, tim mạch,… Probiotic chứa các vi sinh vật có lợi, khi được dùng với lượng vừa đủ chúng có thể giúp khôi phục sự cân bằng tự nhiên của hệ vi sinh đường ruột và mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khác.
3.2. Probiotic giúp ngăn ngừa và điều trị tiêu chảy
Probiotic được biết đến rộng rãi với khả năng ngăn ngừa hoặc làm giảm mức độ nghiêm trọng của tình trạng tiêu chảy. Tiêu chảy là một tác dụng phụ thường gặp khi uống thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh có thể tiêu diệt hại khuẩn và cả lợi khuẩn gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Nhóm vi khuẩn có hại có thể phát triển tràn lan trong hệ tiêu hóa tiết ra độc tố gây tổn thương niêm mạc ruột, gây tiêu chảy kéo dài. Trong một số nghiên cứu cho thấy việc uống men vi sinh làm giảm tình trạng tiêu chảy do kháng sinh lên đến 42%. Ngoài ra, probiotic cũng có thể giúp điều trị các dạng tiêu chảy không liên quan đến thuốc kháng sinh. Tuy nhiên phần trăm hiệu quả còn tùy thuộc vào loại và liều lượng của probiotic được sử dụng. Các chủng như Lactobacillus rhamnosus , Lactobacillus casei và nấm men Saccharomyces boulardii thường liên quan đến việc giảm nguy cơ tiêu chảy.
3.3. Giúp cải thiện tâm trạng và sức khỏe tinh thần
Ngày nay, có rất nhiều nghiên cứu về sự liên kết giữa sức khỏe đường ruột với tâm trạng và sức khỏe tinh thần. Các nghiên cứu trên động vật và cả con người đều phát hiện ra rằng bổ sung probiotic có thể cải thiện một số vấn đề về rối loạn sức khỏe tâm thần. Một đánh giá trong 15 nghiên cứu trên người cho thấy việc bổ sung các chủng như Bifidobacterium và Lactobacillus trong 1-2 tháng có thể cải thiện chứng lo âu, trầm cảm, tự kỷ, rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) và chứng suy giảm trí nhớ. Một nghiên cứu đã theo dõi 70 công nhân hóa chất trong thời gian 6 tuần. Những người tiêu thụ 100 gram sữa chua probiotics hoặc một viên nang probiotic mỗi ngày đã có rất nhiều những lợi ích đối với sức khỏe nói chung và sức khỏe tinh thần nói riêng, giảm trầm cảm, lo âu và căng thẳng. Lợi ích cũng được thấy trong một nghiên cứu trên 40 bệnh nhân trầm cảm. Uống bổ sung probiotic trong 8 tuần làm giảm mức độ trầm cảm và giảm mức protein phản ứng C (một dấu hiệu của phản ứng viêm) và các hormone như insulin so với những người không dùng probiotic.
3.4. Giữ cho trái tim luôn khỏe mạnh
Một số nghiên cứu đã cho thấy một số sản phẩm probiotics có thể giúp giữ trái tim của bạn luôn khỏe mạnh bằng cách giảm cholesterol LDL trong máu, đặc biệt là những người có mức cholesterol cao. Trong một nghiên cứu thực hiện trên 127 người có nồng độ cholesterol cao, dùng Lactobacillus reuteri trong 9 tuần đã làm giảm đáng kể lượng cholesterol toàn phần xuống 9% và cholesterol LDL xuống 12%.
Một bản phân tích tổng hợp lớn hơn kết hợp kết quả của 32 nghiên cứu khác cũng cho thấy tác dụng có lợi đáng kể của Probiotics trong việc giảm cholesterol. Trong nghiên cứu này, cho thấy Lactobacillus plantarum, Lactobacillus acidophilus và Bacterium lactis đặc biệt hiệu quả. Probiotics cũng có hiệu quả hơn khi được sử dụng ở những người có cholesterol cao hơn, khi dùng trong thời gian dài hơn và khi dùng ở dạng viên nang.
Có một số cách mà men vi sinh có thể làm giảm cholesterol: Probiotics có thể liên kết với cholesterol trong ruột để ngăn chặn cơ thể hấp thụ chất này. Đồng thời Probiotics cũng giúp sản xuất một số axit mật, giúp chuyển hóa chất béo và cholesterol trong cơ thể bạn. Một số chế phẩm sinh học có thể tạo ra các axit béo chuỗi ngắn, đây là những hợp chất có thể giúp ngăn ngừa cholesterol hình thành ở gan.
3.5. Giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh dị ứng và bệnh chàm
Một số chủng lợi khuẩn có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh chàm ở trẻ em và trẻ sơ sinh. Một số nghiên cứu cho thấy các triệu chứng chàm được cải thiện đối với trẻ sơ sinh được nuôi bằng sữa bổ sung men vi sinh so với trẻ được nuôi bằng sữa không có men vi sinh. Một nghiên cứu khác đã theo dõi con của những phụ nữ dùng men vi sinh trong thời kỳ mang thai. Những đứa trẻ đó có nguy cơ mắc bệnh chàm thấp hơn 83% trong 2 năm đầu đời. Một số chế phẩm men vi sinh cũng có thể làm giảm phản ứng viêm ở những người bị dị ứng sữa. Tuy nhiên các bằng chứng chứng minh còn ít và cần có những nghiên cứu sâu hơn.
3.6. Giảm triệu chứng của các vấn đề rối loạn tiêu hóa
Một số loại men vi sinh từ các chủng Bifidobacterium và Lactobacillus đã cải thiện các triệu chứng ở những người bị viêm loét đại tràng nhẹ. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng probiotic có thể mang lại hiệu quả như các loại thuốc điều trị viêm đại tràng truyền thống, chẳng hạn như mesalazine. Nghiên cứu thực hiện năm 2004 tại Đức đã theo dõi một nhóm 327 bệnh nhân có tiền sử bị viêm đại tràng và cho một nửa trong số đó dùng mesalazine và nửa còn lại dùng probiotic. Sau một năm điều trị, thời gian không cần sử dụng thuốc và chất lượng cải thiện triệu chứng của hai nhóm là như nhau. Ngoài ra, probiotics cũng được chứng minh làm giảm 50% nguy cơ mắc bệnh viêm ruột hoại tử nặng. Đây là một tình trạng viêm ruột gây tử vong xảy ra ở trẻ sinh non.
3.7. Lợi ích của probiotics đối với hệ thống miễn dịch
Men vi sinh có thể giúp tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn và ức chế sự phát triển của vi khuẩn đường ruột có hại. Một số loại men vi sinh đã được chứng minh có khả năng thúc đẩy sản xuất các kháng thể tự nhiên trong cơ thể. Chúng có thể tăng cường các tế bào miễn dịch như IgA, tế bào lympho T và tế bào chết tự nhiên. Một đánh giá lớn cho thấy rằng việc uống men vi sinh làm giảm khả năng và mức độ nhiễm trùng đường hô hấp. Nghiên cứu trên 570 trẻ em đã phát hiện ra rằng cho trẻ dùng Lactobacillus GG làm giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng đường hô hấp đến 17%.
3.8. Hỗ trợ giảm cân và giảm mỡ bụng
Men vi sinh có thể giúp giảm cân thông qua một số cơ chế khác nhau. Ví dụ, một số chế phẩm sinh học giúp ngăn chặn sự hấp thu chất béo trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Chất béo sẽ được thải ra ngoài qua phân và không lưu trữ trong cơ thể. Men vi sinh cũng có thể giúp bạn cảm thấy no lâu hơn, giúp đốt cháy calo nhiều hơn và ít tích trữ chất béo hơn. Trong một nghiên cứu, những phụ nữ ăn kiêng sử dụng Lactobacillus rhamnosus trong 3 tháng giảm cân nhiều hơn 50% so với những người phụ nữ không dùng men vi sinh. Một nghiên cứu kháng trên 210 người cho thấy rằng dùng Lactobacillus gasseri liều thấp trong 12 tuần giúp giảm 8,5% mỡ bụng. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là không phải tất cả men vi sinh đều hỗ trợ giảm cân.
4. Có nên uống probiotic mỗi ngày?
Việc uống probiotic có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt là trong việc duy trì sức khỏe đường ruột và hệ miễn dịch. Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ dựa trên nhu cầu và tình trạng sức khỏe cá nhân của bạn.
5. Một số thực phẩm giàu probiotic
Với nhiều lợi ích của Probiotics mang lại cho sức khỏe, bạn có thể bổ sung Probiotic từ nhiều loại thực phẩm hoặc chất bổ sung. Các probiotics thường tìm thấy trong các sản phẩm lên men như sữa chua và đồ uống từ sữa, thực phẩm lên men như kim chi, dưa chua và các sản phẩm từ đậu nành. Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng chế phẩm sinh học men vi sinh dưới dạng viên nén, viên nang hay dạng nước. Tuy nhiên muốn đạt được hiệu quả như mong đợi điều quan trọng là phải sử dụng đủ liều lượng. Hầu hết các nghiên cứu cho thấy lợi ích khi sử dụng liều lượng từ 1 tỷ đến 100 tỷ vi sinh vật sống mỗi ngày.
